Skierowanie sprawy o błąd w sztuce lekarskiej do sądu

Liczba postępowań wszczynanych w związku z możliwością popełnienia przestępstwa, którego przedmiotem jest błąd w sztuce lekarskiej, rośnie z roku na rok. Czy powodem tego jest obniżenie poziomu świadczonych w placówkach medycznych usług? Wydaje się, że nie. Analizując orzecznictwo sądowe można dojść do wniosku, że rosnąca ilość spraw wynika z postępującego rozwoju medycyny, który automatycznie generuje wzrost ryzyka niepowodzeń oraz, a może przede wszystkim, coraz większej świadomości prawnej pacjentów.

 

Postępowanie karne, a postępowanie cywilne – które wybrać?

Pacjent będący ofiarą błędu medycznego, ma możliwość dochodzenia swoich roszczeń zarówno na gruncie prawa karnego, jak i prawa cywilnego. Co istotne, oprócz rosnącej liczby spraw, ostatnimi laty obserwujemy również wzrost wysokości odszkodowań i zadośćuczynień orzekanych w wyniku ich wszczęcia.

Postępowanie karne różni się od postępowania cywilnego organem odpowiedzialnym za udowodnienie zaistnienia błędu medycznego. W przypadku postępowania karnego, gromadzeniem dowodów zajmuje się prokurator. Pacjent, po złożeniu zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, w postępowaniu przygotowawczym przyjmuje rolę pokrzywdzonego, a na etapie sądowym, może zgłosić wolę występowania jako oskarżyciel posiłkowy. W postępowaniu cywilnym, odmiennie niż na gruncie postępowania karnego, to na pacjencie – jako na stronie powodowej, ciąży obowiązek dowodzenia zasadności swoich roszczeń.

Warto zaznaczyć, że w postępowaniu karnym pacjent może żądać orzeczenia przez sąd obowiązku naprawienia szkody, odszkodowania bądź nawiązki, a wydanie rozstrzygnięcia w tym zakresie w procesie karnym, nie wyklucza możliwości dalszego dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej.

To, co różni oba postępowania, to również ich cel. Wszczynając postępowanie cywilne, dążymy do zaspokojenia swoich roszczeń majątkowych, mających wyrównać doznany na skutek popełnionego błędu lekarza uszczerbek na życiu i zdrowiu. Głównym założeniem postępowania karnego jest zaś penalizacja samego zachowania sprawcy – przede wszystkim na gruncie sprawiedliwościowym i prewencyjnym, a dopiero w dalszej kolejności kompensacyjnym. Należy także zaznaczyć, że postępowanie cywilne, od początku wiąże się z obowiązkiem ponoszenia kosztów (konieczność uiszczenia opłaty od pozwu), od którego wolne jest postępowanie karne.

Trudności napotykane w postępowaniu

Postępowania mające za przedmiot błąd w sztuce lekarskiej, uważane są za jedne z najbardziej skomplikowanych. Dzieje się tak dlatego, że oprócz znajomości przepisów prawa, wymagają od sądu, stron i ich pełnomocników zgłębienia specjalistycznej wiedzy w zakresie zasad udzielania świadczeń zdrowotnych przez personel medyczny, którzy często są zmuszeni poddać analizie zebraną w sprawie dokumentację medyczną.

W takich sytuacjach pomocą służy biegły sądowy, którego dowód z opinii, zgodnie z art. 193 k.p.k. i art. 278 k.p.c. każdorazowo musi zostać przeprowadzony w przypadkach postępowań wymagających tzw. „wiadomości specjalnych”. Zaniechanie przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego będzie stanowić podstawę do podważenia prawidłowości wydanego przez sąd rozstrzygnięcia.

Kolejną kwestą jest czas trwania postępowania w sprawach o błąd medyczny. Czynników determinujących jest wiele. Wszystko zależy od stopnia zawiłości stanu faktycznego, zakresu materiału dowodowego oraz dynamiki i sposobu jego gromadzenia. Już sam czas oczekiwania na wydanie dokumentacji medycznej pacjenta może być zróżnicowany. Niekiedy też materia sprawy krzyżuje się w różnych dziedzinach medycyny, obejmując obszary położnictwa, stomatologii, anestezjologii,  intensywnej terapii, chirurgii, podstawowej opieki zdrowotnej, a także badań o charakterze eksperymentalnym. Do tych okoliczności powinny być dostosowane czynności procesowe, w tym taktyka przesłuchania podejrzanego i świadków, zasięganie opinii biegłych czy zakres gromadzonej dokumentacji.

 

Jeżeli zatem zamierzamy wnieść do sądu sprawę o błąd medyczny i zastanawiamy się którą drogę wybrać – cywilną czy karną, musimy zastanowić się przede wszystkim nad celem, który chcemy osiągnąć. Jeżeli przede wszystkim zależy nam na zadośćuczynieniu poczuciu sprawiedliwości społecznej, wówczas zasadnym jest zainicjowanie postępowania na gruncie prawa karnego. Jeżeli z kolei chcemy uzyskać odszkodowanie za powstałą szkodę lub/oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, rozważyć należałoby wybór drogi cywilnej.