Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw – rewolucja prawna czy kolejna formalizacja procedur?

Prawo unijne nieustannie determinuje zmiany w prawie polskim. Nie inaczej jest w przypadku zmian dotyczących Prawa zamówień publicznych. Dynamika zmian na szczeblu Unii Europejskiego wymaga wprowadzenia do krajowego systemu zamówień publicznych zmian w zakresie certyfikacji wykonawcy – celem zagwarantowania, że zamówienie zostanie zrealizowane przez wykonawcę dającego rękojmię jego należytego wykonania. Jakie rozwiązania przynosi „Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw” Ministerstwa Rozwoju i Technologii z 11 kwietnia 2024 r. i jakie są jego główne założenia? Co zmiany oznaczają dla zamawiających i wykonawców?

Co wniosą planowane zmiany?

W ostatnich latach prawo zamówień publicznych w Polsce uległo znaczącym zmianom, w dużej mierze na skutek konieczności dostosowania krajowych regulacji do zmieniających się przepisów prawa Unii Europejskiej. „Projekt ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmiany niektórych innych ustaw”  to inicjatywa Ministerstwa Rozwoju i Technologii, mająca na celu wprowadzenie nowych standardów w zakresie realizacji zamówień publicznych w Polsce. Wedle uzasadnienia do ustawy, celem aktu jest poprawa jakości realizowanych zamówień, zwiększenie transparentności procesów przetargowych oraz wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w dostępie do rynku zamówień publicznych. Według projektu ustawa będzie mieć zastosowanie do zamówień publicznych w rozumieniu ustawy – Prawo zamówień publicznych, z wyjątkiem zamówień w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa, o których mowa w art. 7 pkt 36 ustawy Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej jako: Pzp).

System certyfikacji – sporo ułatwi?

Projekt ustawy przewiduje utworzenie fakultatywnego systemu certyfikacji, który ma na celu ocenę i weryfikację wykonawców pod kątem ich zdolności do realizacji zamówień publicznych. Certyfikacja ma być oparta na kryteriach takich jak jakość, terminowość, zdolności finansowe oraz dotychczasowe doświadczenie wykonawcy. Nowe regulacje mają także na celu zwiększenie transparentności procesów przetargowych. Wprowadzenie certyfikacji i publicznego rejestru certyfikowanych wykonawców ma umożliwić lepszy wgląd w proces wyboru wykonawców oraz ułatwić weryfikację ich kompetencji.

Certyfikat umożliwi wykonawcy potwierdzenie, że nie zachodzą wobec niego podstawy wykluczenia z postępowania, w tym przeprowadzenie self-cleaningu w ramach procedury certyfikacji. Ponadto wykonawca posiadający certyfikat nie musiałby za każdym razem dostarczać obszernej dokumentacji podmiotowej, potwierdzającej jego kwalifikacje w trakcie postępowania.

Wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw

Ponadto jednym z celów projektu ustawy jest wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw w dostępie do rynku zamówień publicznych. Certyfikacja ma pomóc MŚP w zwiększeniu konkurencyjności oraz w zdobywaniu większej liczby zamówień.

Wprowadzenie projektu ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmiany niektórych innych ustaw, ma przynieść szereg korzyści. Nowa ustawa ma przyczynić się do ograniczenia przypadków nadużyć i korupcji. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy: „Głównym założeniem certyfikacji jest ograniczenie obowiązków formalnych, zarówno po stronie wykonawców, jak i zamawiających, związanych z weryfikacją podmiotową wykonawców (główne założenie to weryfikacja wykonawcy dokonywana poza konkretnym postępowaniem o udzielenie zamówienia, zmniejszenie liczby dokumentów składanych przez wykonawców, a następnie weryfikowanych przez zamawiającego). Przyczyni się ona do dalszego ułatwienia wykonawcom, szczególnie z sektora MŚP, dostępu do rynku zamówień publicznych, a w konsekwencji podniesienia konkurencyjności postępowań”. Jest to istotne, ponieważ zwiększona konkurencyjność postępowań, czyli większa liczba ofert, przynosi zamawiającym konkretne korzyści, zwłaszcza ekonomiczne i finansowe. Mechanizm certyfikacji pozwoli zamawiającym na bardziej efektywną weryfikację wykonawców, dzięki możliwości bezpośredniego wykorzystania informacji zawartych w dostarczonym certyfikacie, co z kolei skróci czas trwania postępowań.

Poprawa jakości i transparentności procesów przetargowych

Projekt ,,Ustawy o certyfikacji wykonawców zamówień publicznych oraz zmiany niektórych innych ustaw” można uznać za istotny krok w kierunku poprawy jakości i transparentności procesów przetargowych w Polsce. Wprowadzenie systemu certyfikacji ma na celu, nie tylko podniesienie standardów realizowanych zamówień, ale także wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które często napotykają na trudności w dostępie do rynku zamówień publicznych. Certyfikacja przede wszystkim ma uprościć proces potwierdzania zdolności wykonawcy do realizacji zamówienia publicznego. Nowa ustawa, poprzez wprowadzenie jasnych i przejrzystych zasad, ma przyczynić się do zwiększenia zaufania do systemu zamówień publicznych oraz do jego większej efektywności. Jednak pełnej oceny nowych regulacji będzie można dokonać dopiero po wejściu w życie ustawy – uzasadniający projekt wskazują, że jej planowane wejście w życie (z pewnymi wyłączeniami) to 1 lipca 2025 r.

Więcej o założeniach projektu i jego uzasadnienie TUTAJ