Umowy o świadczenie usług w modelu B2B cieszą się dużą popularnością. Nic w tym dziwnego, bo zapewniają sporą dozę elastyczności jej stronom. Często wręcz dochodzi do sytuacji, w której umowa o pracę z danym pracownikiem zastępowana jest umową B2B. Niekiedy jednak podmioty te mogą nieco przesadzić i zbliżyć się z jej postanowieniami do zasad przewidzianych wyłącznie dla umowy o pracę. Czy jest to ryzykowna gra?
Uznanie umowy B2B za umowę o pracę
W przypadku przejścia z umowy o pracę na umowę o świadczenie usług w modelu B2B istnieje pewne ryzyko dokonania przez organy podatkowe/ZUS reklasyfikacji umowy B2B na umowę o pracę. Żeby być precyzyjnym, reklasyfikacja ta dokona się w zakresie określenia skutków podatkowych/składek na ubezpieczenia społeczne, na właściwe umowie o pracę, z tych określonych pierwotnie przez podatników/ubezpieczonych (płatników), jako właściwych umowie B2B.
W przypadku reklasyfikacji umowy B2B na stosunek pracy organy podatkowe/ZUS będą dążyć do naliczenia PIT i składek na ubezpieczenie społeczne w taki sposób, jak miałoby to miejsce właśnie w przypadku umowy o pracę (są też inne konsekwencję, o których dalej).
Jeśli chodzi o przesłanki uznania umowy B2B za umowę o pracę, pewnym drogowskazem w zakresie PIT może być art. 5b ustawy o PIT, który wskazuje, że za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności.
- są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zlecającego te czynności
- wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
W zakresie VAT można wskazać na art. 15 ust. 3 ustawy o VAT, zgodnie z którym za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, nie uznaje się m.in. czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 12 ust. 1-6 ustawy o PIT (czyli przychodów m.in. ze stosunku pracy).
Co na to Kodeks pracy?
Co istotne, także, a może nawet przede wszystkim, prawo pracy zawiera pewne przepisy, które należy ocenić jako istotne z omawianego punktu widzenia. Zgodnie bowiem za art. 22 § 11 Kodeksu pracy, zatrudnienie w warunkach stosunku pracy jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Co więcej, jak stanowi art. 22 § 12 Kodeksu pracy – nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy wynikających ze stosunku pracy.
Skutki reklasyfikacji umowy B2B na umowę o pracę
Jeśli chodzi o wskazanie skutków reklasyfikacji umowy B2B na umowę o pracę to trzeba tu przede wszystkim wskazać na ryzyka:
1. PIT
Jeśli ktoś wybrał w ramach B2B rozliczanie na zasadach ryczałtu ewidencjonowanego albo podatku liniowego to zostanie „przerzucony” na skalę podatkową, a tu może wpaść w stawkę 32% od nadwyżki podstawy opodatkowania powyżej 120 tys. zł. Ponadto, oprócz zmiany stawki podatku, zapewne zostałyby zakwestionowane koszty uzyskania przychodów rozliczane przez „byłego” przedsiębiorcę w ramach działalności gospodarczej (no chyba, że byłby opodatkowany ryczałtem to wtedy nie rozlicza się kosztów i takie ryzyko nie powstaje).
W związku z pkt. 1 może też pojawić się odpowiedzialność płatnika PIT po stronie faktycznego pracodawcy za niewykonanie swoich obowiązków.
2. ZUS
Jeśli chodzi o składki na ubezpieczenie społeczne to składki w takim przypadku zostaną naliczone jak z tytułu umowy o pracę, czyli nie ryczałtowo, tak jak ma to miejsce w działalności gospodarczej, a w sposób proporcjonalny do przychodu.
3. Ubezpieczenie zdrowotne
Kolejnym obszarem ryzyka jest obszar składek na ubezpieczenie społeczne, które obliczane jest w odmienny sposób niż ma to miejsce w przypadku działalności gospodarczej (szczególnie w przypadku ryczałtu ewidencjonowanego, gdzie mamy do czynienia z ryczałtowymi składkami na ubezpieczenie zdrowotne);
4. VAT
Pozostaje także do rozważenia kwestia VAT, który był odliczany przez pracodawcę/usługobiorcę, ponieważ przy reklasyfikacji umowy B2B na umowę o pracę zapewne zostanie zakwestionowanie prawo do odliczenia VAT z takiej faktury wystawionej przez usługodawcę, który w rzeczywistości nie prowadził działalności gospodarczej, a był pracownikiem.
5. Odsetki za zwłokę/KKS
Do tego uwzględnić należy ewentualne odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych i odpowiedzialność karną skarbową płatnika i podatnika PIT / VAT.
Jaka jest recepta na uniknięcie problemów?
Z innych zagadnień podatkowych, o których warto pamiętać (bardziej od strony pracownika/usługodawcy), to trzeba mieć z tyłu głowy, iż istnieją pewne ograniczenia w możliwości wyboru formy opodatkowania/oskładkowania ubezpieczeniami społecznymi przychodu z działalności gospodarczej wykonywanej na rzecz byłego/obecnego pracodawcy, ale to już temat na odrębną analizę.
Jaka jest recepta na uniknięcie opisanych problemów? Ważne, aby przy konstruowaniu umowy B2B mieć na uwadze, że nie może zostać ona ukształtowana w sposób typowy dla umowy o pracę, to bowiem może okazać się górą lodową, o którą przy odrobinie pecha, rozbije się świeżo upieczony przedsiębiorca (były pracownik) i jego usługodawca (pracodawca).