Prawo pracy
PROJEKT NOWELIZACJI USTAWY O PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI PRACY
Projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy
Planowane wejście w życie: 1 stycznia 2026 roku
Obszar prawa: prawo pracy
Kogo dotyczy? pracownicy, pracodawcy, osoby samozatrudnione, zleceniobiorcy i zleceniodawcy
Czego dotyczy?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zaprezentowało projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, który może istotnie wpłynąć na rynek pracy, a zwłaszcza na tzw. „fikcyjne” umowy cywilnoprawne. Nowelizacja zakłada przyznanie Państwowej Inspekcji Pracy nowych kompetencji, mających na celu skuteczniejsze zwalczanie nielegalnego zatrudnienia oraz lepszą ochronę osób wykonujących pracę w warunkach właściwych dla stosunku pracy.
Nowe uprawnienia PIP: Okręgowy Inspektor Pracy będzie mógł wydać decyzję administracyjną przekształcającą umowę cywilnoprawną (np. umowę zlecenia, umowę o dzieło, B2B) w umowę o pracę, jeśli wystąpią cechy stosunku pracy, takie jak podporządkowanie, określone miejsce i czas pracy, odpłatność.
Kontrola wsteczna: Projekt zakłada możliwość objęcia kontrolą również byłych zleceniobiorców oraz osób samozatrudnionych, w okresie do roku wstecz.
Skutki decyzji: Wydana decyzja będzie podlegała natychmiastowej wykonalności. Pracodawca będzie zobowiązany do opłacenia składek ZUS oraz należnych podatków, założenia akt osobowych oraz przyznania pracownikowi pełnych uprawnień wynikających z Kodeksu pracy (w tym prawa do urlopu, wynagrodzenia za nadgodziny oraz ochrony przed rozwiązaniem umowy o pracę).
Odwołanie od decyzji: Od decyzji Okręgowego Inspektora Pracy będzie przysługiwało odwołanie do Głównego Inspektora Pracy w terminie 7 dni. Odwołanie wstrzyma wykonalność decyzji tylko w zakresie obowiązków ZUS i podatkowych sprzed dnia jej wydania. Następnie możliwe jest złożenie skargi do sądu rejonowego i ewentualnej apelacji do sądu II instancji. Nie dopuszcza się zawierania ugód ani rozstrzygania sprawy przez sądy polubowne.
Nowoczesne narzędzia kontroli: Projekt przewiduje możliwość przeprowadzania zdalnych kontroli, sporządzania dokumentacji w postaci elektronicznej oraz automatyczną wymianę danych z ZUS.
Nowe sankcje: Projekt podwaja maksymalne wysokości kar:
- nielegalne zatrudnienie – od 2 tys. do 60 tys. zł (obecnie 1–30 tys. zł),
- zatrudnienie dłużnika alimentacyjnego bez umowy – od 3 tys. do 90 tys. zł (obecnie 1,5–45 tys. zł).
NOWE CHOROBY ZAWODOWE
Planowane wejście w życie: grudzień 2025 roku
Obszar prawa: prawo pracy
Kogo dotyczy? pracownicy, pracodawcy
Czego dotyczy?
Ministerstwo Zdrowia pracuje nad nowelizacją rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Zgodnie z planowanymi zmianami, od 21 grudnia 2025 roku do oficjalnego wykazu zostaną dodane dwie nowe jednostki chorobowe: rak jajnika oraz rak żołądkowo-jelitowy.
Dzięki tej zmianie osoby, u których zdiagnozowano jedną z tych chorób, będą mogły ubiegać się o uznanie jej za chorobę zawodową, co otworzy dostęp do szeregu świadczeń, takich jak jednorazowe odszkodowanie, dodatek pielęgnacyjny czy inne formy wsparcia przewidziane w systemie ubezpieczeń społecznych.
Projekt nowelizacji, który obecnie znajduje się na etapie konsultacji społecznych, będzie wymagać od pracodawców nie tylko dostosowania procedur związanych z oceną ryzyka zawodowego, ale także prowadzenia bieżącego monitorowania zdrowia pracowników, wdrażania działań profilaktycznych oraz informacyjnych.