Prawo karne

Zmiana definicji gwałtu w kodeksie karnym

Wejście w życie: 13 lutego 2025 r.

Obszar prawa: prawo karne

Kogo dotyczy: wszystkich

Czego dotyczy:

Z dniem 13 lutego 2025 r. zacznie obowiązywać nowa definicja gwałtu, zmianie ulegnie art. 197 § 1 i 2 kodeksu karnego, dodatkowo pojawi się nowa forma popełnienia tego przestępstwa oznaczona w § 1a. Nowa definicja zgwałcenia będzie następująca:

• 1. Kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub w inny sposób mimo braku jej zgody, podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
• 1a. Tej samej karze podlega, kto doprowadza inną osobę do obcowania płciowego wykorzystując brak możliwości rozpoznania przez nią znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem.
• 2. Jeżeli sprawca w sposób określony w § 1 lub 1a doprowadza inną osobę do poddania się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Art. 197 kodeksu karnego w nowym brzmieniu wskazuje, że do gwałtu dochodzi zawsze, kiedy do stosunku płciowego doszło bez świadomej i dobrowolnej zgody innej osoby. Nie zmienia to jednak nic w zakresie procesowego dowodzenia, iż doszło do przestępstwa, tj. wciąż obowiązuje zasada domniemania niewinności, a przypisanie sprawcy popełnienia tego przestępstwa będzie mogło nastąpić dopiero po wykazaniu, że do stosunku doszło pomimo braku zgody.

Ponadto, wprowadzony § 1a pozwoli  na  pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności w sytuacji, kiedy ofiara nie miała „możliwości rozpoznania czynu lub pokierowania swoim postępowaniem”, co obejmować będzie takie sytuacje jak np. niepełnosprawność intelektualną czy stan odurzenia.

Zmianie uległ także art. 198 kodeksu karnego, który otrzymał brzmienie:

Art. 198. Kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikające z upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych znaczne ograniczenie zdolności do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Zmiana treści art. 198 k.k. wynika z wprowadzenia § 1a do art. 197 tej ustawy. Wcześniej przepis ten odnosił się do braku zdolności do rozpoznania znaczenia czynu, a po tej zmianie penalizacja doprowadzenia osoby, która nie ma zdolności do rozpoznania znaczenia czynu czy pokierowania swoim postępowaniem wynikać będzie właśnie z art. 197 § 1a k.k.

Nowelizacja przestępstwa zgwałcenia została szerzej opisana w artykule, który można znaleźć pod następującym linkiem: https://kancelaria-szip.pl/strefa-wiedzy/artykul/nowa-definicja-gwaltu/